نوکری امام حسین (ع) شیوه و روشی دارد که زنان سرزمین علویان این شیوه را به خوبی از حضرت زینب (س) آموخته‌اند و هر سال بعد از واقعه کربلا برای زنده نگه داشتن این واقعه و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر با برپایی روضه‌های خانگی به اربابشان این اردات را نشان می‌دهند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی سبز سرخ ، نوکری کردن در حالت عادی شاید امری پسندیده نباشد اما زمانی که نوکری اهل بیت (ع) مطرح می‌شود موضوع فرق می‌کند هرکسی طالب این مقام است و کمتر کسی امکان دارد که راز این نوکری را بداند طالب آن نباشد و آن هم مقامی که جز با نوکری به دست نخواهد آمد.

نوکری ارباب هم شیوه و روشی دارد که زنان سرزمین علوی این شیوه را به خوبی از عمه‌شان حضرت زینب (س) آموخته‌اند و هر سال بعد از واقعه کربلا برای زنده نگه‌داشتن این واقعه و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر با برپایی روضه‌های خانگی به اربابشان این اردات رانشان می‌دهند.

اما بد نیست که بدانیم روضه‌های خانگی نیز بسته به نذر صاحب خانه حال و هوای خاص خود را دارد در این گزارش به چند روضه خانگی و تاریخچه و آثار آن در جامعه خواهیم پرداخت. 

از جمله روضه‌هایی که در دهه اول و دوم ماه محرم بیشتر باب بوده است سفره حرت ابوالفضل‌العباس (ع) است که اغلب افراد با متوسل شدن به دست بریده ابوالفضل (ع) و حاجت‌روایی این نذر را اهدا می‌کنند.

 البته معمولا این روضه از جمله روضه‌های خانگی محسوب می‌شود که صاحب خانه آن را اغلب در زیارتگاه‌های و سقانفارها که معمولاً از موقوفه ابوالفضل(ع) بوده است و یا در خانه برگزار می کند. 

بعد از تعیین مکان روضه حال نوبت به تدارکات مراسم می‌رسد اگر قرار است مراسم در خانه برگزار شود در این مرحله ابتدا افراد خانواده با آذین‌بندی مکان روضه که معمولاً با پرچم‌های سبزی هستند که یادگار سفر کربلا می‌باشند که با نقوش حسینی و یا اشعار حماسی دیگر واقعه عاشورا را بازگو می‌کنند کل خانه را آذین کرده و سپس با احداث پرچم سیاه بر سردرب خانه مکان روضه را برای مدعوین مشخص می‌کنند سپس اقوام درجه یک صاحب خانه که اغلب بانوان هستند مشغول به تهیه نذری می‌شوند البته قابل ذکر است که معمولاً در این نوع مراسم‌ها وظیفه بسته‌بندی آجیل مشکل‌گشا و گلپر و نبات و گذاشتن سفره بر عهده جوانان و نوجوانان بوده و افراد با تجربه خانواده نیز عهده‌دار پخت نذر این نوع مراسم می‌باشند که اغلب آش رشته یا حلوا است.

اغلب هم زمان این مراسمات ساعت ۱۰صبح و یا دو بعدازظهر ایام تعطیل هفته بوده و مختص خانم‌ها در نظر گرفته می‌شود.

در سفرهای ابوالفضل ابتدا فردی که به ملاباجی مراسم معروف است برنامه‌ریزی مراسم را برعهده می‌گیرد و ملاباجی‌ها معمولا مراسم را با چند آیه از سوره‌هایی از قرآن که مد نظر صاحب نذر بوده است آغاز می‌کنند و سپس چند نفر از افراد مسلط به قرآن بعد از ملاباجی هرکدام چند آیه ازسوره مورد نظر را می‌خوانند تا سوره مورد نظر به پایان برسد سپس مداح مراسم که اغلب خانم در نظر گرفته می‌شود با خواندن زیارت عاشورا و مدیحه‌سرایی اهل بیت در این مراسم و قدردانی از صاحب خانه و حاجت روایی افراد حاضر در جلسه اولین شمع این مراسم را به یاد عزیزان کربلا روشن می‌کند و سپس از صاحب خانه می‌خواهد که با گردندان شمع هر یک از عزیزانی که حاجتی دارند شمعی را روشن کرده و از بانی سفره طلب حاجت نمایند البته زمان این مراسم‌ها دو ساعته بوده است که با پذیرایی از مهمانان به پایان می‌رسد.

اما از جمله روضه‌های خانگی که قدمت طولانی در بین شیعیان دارد برپایی ختم انعام بوده است که معمولاً در بعد از ظهر یکی از روزهای ماه محرم و در دهه سوم ماه محرم بیشتر در روضه‌های خانگی مرسوم بوده است و در این مراسم معمولاً صاحب خانه با تهیه چند کتاب سوره انعام از مسجد یا یکی از مکان‌های مذهبی تدارک کار را آغاز می‌کند و این مراسم برخلاف سفره حضرت ابوالفضل (ع) به علت محدود نبودن پذیرایی جنبه عمومی‌تری دارد

و پذیرایی در این نوع روضه‌ها با نان خشک و خرما و چایی بوده است البته قابل ذکر است که پذیرایی در این مراسم‌ها بنا به توان صاحب خانه نوع پذیرایی متغیر خواهد بود.

از جمله دیگر روضه‌های خانگی که تعیین جنسیت ملاک شرکت در آن نیست روضه‌های چندروزه است که اغلب در دهه اول و دوم محرم و درشب و در خانه صاحب نذر برگزار می‌شود.

وسیله پذیرایی در این مراسم‌ها نیز اغلب نان خشک و یا سوخاری و چای شیرین و خرما بوده است که در آخرین شب مراسم پذیرایی اغلب مفصل‌تر خواهد بود. 

البته قابل ذکر است که در این مراسم‌ها که صاحب خانه بانی مراسم بوده است در انتخاب مداح و سخنران مراسم دقت بیشتری می‌کند تا شور و حال مراسم بیشتر باشد و واغلب هم در چنین مراسم‌هایی سخنران در مورد مسائل روز جامعه بیشتر سخن می‌گوید و مداحان نیز با شور و شوق بیشتری در این مراسم شرکت می‌کنند.

محمد توکلی از جمله محققان فقه اسلامی و از اساتید دانشگاه علوم قرآنی در گفتگو با خبرنگار «بلاغ» با بیان اینکه در روضه‌های خانگی با اعتقادی که در میان خانواده‌ها وجود داشته و آن هم اینکه برگزاری مجلس روضه در خانواده به زندگی اهل آن خانه برکت می‌دهد گفت: چنین موردی واقعیتی غیرقابل انکار است که هم در ایران، و هم به صورت وسیع‌تر در عراقی‌ها وجود دارد که در دوازده ماه از سال را کار می‌کنند و سرمایه جمع‌آوری می‌کنند تا در اربعین هزینه کنند زیرا اعتقاد دارند و درست هم می‌گویند که زندگی آنها مبارک می‌شود.

 وی ادامه داد: هستند افرادی که سال‌های متمادی با نوکری در درگه اهل بیت از نسلی به نسل دیگر معتقدند که برگزاری این روضه‌ها نوعی بیمه برای خانواده بوده است.

توکلی بیان داشت: برگزاری جلسه روضه‌های خانگی در تربیت افراد خانواده از جهات مختلفی تأثیرگذار بوده است چنانچه که بارها مشاهده شده است افرادی که شاید دارای روحیه متفاوتی بوده‌اند با حضور در مجلس عزاداری خانه همسایه یا خانه خودشان حالت شرم و حیا آنها را فرا می‌گرفت.

این کارشناس امور فقهی یادآور شد: روضه‌خوانی از صدر اسلام وجود داشته است منتهی به دلیل این که جامعه اسلامی در آن زمان گرفتار خفقان بود و اجازه برگزار کردن عزاداری به صورت علنی وجود نداشت در نتیجه معمولا روضه‌ها به صورت خانگی برگزار می‌شد.

وی تصریح کرد: اگر چه برگزاری جلسات روضه‌خوانی مربوط به صدر اسلام می‌باشد، اما به دلیل مظلومیت شیعه و مخالفت حکومت‌ها، نخستین جلسه روضه‌خوانی علنی برای امام حسین (ع) در قرن چهارم و در دوره آل بویه برگزار شده است.

توکلی با اشاره به اینکه روضه راهی است که می‌توان با استفاده از آن افسردگی را از بین برد ادامه داد: انسان در چنین جلساتی تخلیه می‌شود و علاوه بر معنویت حالت آرامش نیز به دست می‌آورد و خود ما نیز پس از روضه‌های امام حسین (ع) مشاهده می‌کنیم، افرادی که چشمان‌شان پر از اشک بوده است و معنویت نیز در آنها رشد کرده است.

وی در پایان با بیان اینکه ممکن است برای برخی امکان خدمت‌رسانی به عزاداران در جلسه عمومی وجود نداشته باشد گفت: از جمله مزایای روضه‌های خانگی آن است که افرادی که توان برگزاری مجلس یا عزاداری عمومی را ندارند و نمی‌توانند از عهده برگزاری جلسه عمومی برآیند می‌توانند با برگزاری روضه خانگی در محفل خصوصی‌تر ارادت و نوکری خویش را به اهل بیت نشان دهند.

خانم انصاری نیز از جمله سخنرانان روضه‌های خانگی است که در گفتگو با خبرنگار «بلاغ» معتقد است، اشک ریختن و گریستن در مصائب اهل بیت (ع) نشانه عشق به آنان است و علاوه بر سازندگی‌های تربیتی برای سوگوار، موجب اجر و پاداش الهی در آخرت و بهره‌مندی از شفاعت اباعبدالله الحسین (ع) است.

وی بیان کرد: جامعه امروز نیازمند حلقه‌های میانی و مردمی‌کردن کارها است و با برپایی روضه‌های خانگی این امر مهم اتفاق می‌افتد.

انصاری محور روضه‌های خانگی را خانواده و همسایه معرفی کرد و ادامه داد: امروز دشمن خانواده‌های مسلمانان را هدف قرار داده و برپایی روضه‌های خانگی می‌تواند اقدام موثر در برابر این هجمه دشمنان باشد.

وی با طرح این موضوع که متاسفانه چشم و هم چشمی این روزها باعث کمرنگ شدن روضه‌های خانگی شده است گفت: برخی افراد در مراسم روضه از چندین نوع غذا برای پذیرایی استفاده می‌کنند و این در صورتی است که امامان ما همواره بر ساده‌زیستی، دوری از اسراف و پرهیز از تجملات تاکید کرده‌اند و هر چه جلسات روضه خانگی ساده و با معنویت برگزار شود، باعث ترغیب بیشتر دیگران به اقامه این امر مهم می‌شود.

انصاری در پایان گفت: علمای بزرگ شیعه از قدما و معاصرین بر اقامه روضه در خانه‌ها سفارش کردند چرا که آثار تربیتی و اجتماعی مهمی برای فرد و خانواده به ویژه فرزندان دارد و کودکان متوجه می‌شوند ذکر اهل بیت (ع) از اجزای لاینفک زندگی بوده و این امر باعث تربیت دینی و اجتماعی آنان می‌شود.

انتهای پیام /

صدیقه قربان‌نیا